تقویم
تقویم یک سیستم برای تقسیم زمان به روزها، هفته‌ها، ماه‌ها و سال‌ها است. این سیستم در فرهنگ‌های مختلف جهان گسترش یافته و به عنوان یک ابزار ضروری برای برنامه‌ریزی و سازماندهی زندگی روزمره مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تقویم خورشیدی هجری شمسی، همچنین به عنوان تقویم ایرانی شناخته می‌شود، پراستفاده‌ترین تقویم امروزی است. این تقویم بر اساس مشاهدات نجومی حرکت خورشید ساخته شده است و به طور اصلی در ایران و افغانستان استفاده می‌شود. تقویم خورشیدی هجری شمسی از 12 ماه تشکیل شده است، هر کدام با 29 یا 30 روز. آخرین ماه، اسفند، در سال کبیسه 30 روز و در سایر سال‌ها 29 روز دارد.
تقویم خورشیدی هجری شمسی یک جنبه فرهنگی و مذهبی مهم در جامعه ایرانی و افغانستانی است. این تقویم برای تعیین تاریخ تعطیلات اسلامی، مانند رمضان و عید فطر، همچنین تعطیلات ملی و رویدادهای تاریخی مهم استفاده می‌شود. بسیاری از جشن‌ها و جشنواره‌های سنتی فارسی نیز بر اساس تقویم خورشیدی هجری شمسی برگزار می‌شوند.
علاوه بر تقویم خورشیدی هجری شمسی، بسیاری از سیستم‌های دیگر تقویم نیز در سراسر جهان استفاده می‌شوند، از جمله تقویم اسلامی، تقویم یهودی و تقویم چینی. هر سیستمی ویژگی‌ها و اهمیت فرهنگی خاص خود را دارد.
با افزایش فناوری دیجیتال، تقویم نیز قابل دسترسی و سفارشی شدنی تر شده است. بسیاری از برنامه های کاربردی و منابع آنلاین برای کمک به افراد در ردیابی و مدیریت برنامه ها و قرارهایشان بر اساس سیستم تقویمی انتخابیشان موجود است.
در نتیجه، تقویم به عنوان یک ابزار ضروری برای سازماندهی و پیگیری زمان در بسیاری از فرهنگ های جهان عمل می کند. تقویم خورشیدی هجری، همچنین با نام تقویم ایرانی شناخته می شود، پر استفاده ترین سیستم تقویمی امروزی است و برای مردم ایران و افغانستان اهمیت فرهنگی و مذهبی بسیاری دارد.
واژه "calendar" از لاتین "calendarium" به معنی "دفتر حساب" یا "ثبت‌نامه" می‌آید که در ادامه برای برنامه زمانی تاریخ‌های مهم به کار رفت.
تقویم یا طبقه‌بندی زمانی اطلاق می‌شود. این واژه ریشه در دین زرتشتی باستان دارد و در دوره‌های اسلامی و مدرن نیز استفاده می‌شود. از دو کلمه "تق" به معنای ترتیب و "ویم" به معنای روزها به دست می‌آید.
تاریخچه تقویم یک مسیر طولانی و پیچیده دارد که هزاران سال و تمدن‌های بی‌شمار را شامل می‌شود. از قدیمی‌ترین تقویم‌های شناخته شده سومریان تا توسعه تقویم فارسی و به بعد، جوامع در طول تاریخ به دنبال اندازه‌گیری زمان و سازماندهی زندگی خود بر اساس گذر از روزها، ماه‌ها و سال‌ها بوده‌اند. امروزه، تقویم مدرن نتیجه قرن‌ها از پالایش و نوآوری است.
در طول تاریخ، بسیاری از سیستم‌های تقویم وجود داشته‌اند، هر کدام با ویژگی‌ها و هدف خاص خود. برخی از آنها مانند تقویم مایا بر اساس مشاهدات و چرخه‌های فلکی بنیان گذاشته شده‌اند. برخی دیگر مانند تقویم اسلامی به رویدادهای مذهبی مرتبط بودند. هنوز برخی دیگر مانند تقویم انقلابی فرانسه به طراحی برای بیان انقلاب‌های سیاسی و فرهنگی اختصاص داده شده‌اند.
تقویم‌ها معمولا به واحدهای کوچکتری از زمان تقسیم می‌شوند تا گذر از روزها و ماه‌ها را به دقت بیشتری پیگیری کنند. واحدهای تقسیم شده رایج ترین تقسیمات تقویم شامل هفته، روز و ساعت هستند. این تقسیمات در ترکیب‌های مختلف در تقویم‌های مختلف برای بیان نیازها و عملکردهای فرهنگی جوامع مربوطه استفاده می‌شوند.
کشورهای مختلف بسته به تاریخچه، فرهنگ و مذهب خود از سیستم‌های مختلف تقویم استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، تقویم گریگوری از پراستفاده‌ترین سیستم‌های تقویمی در جهان است، اما برخی کشورها مانند ایران از تقویم ایرانی استفاده می‌کنند. سیستم‌های تقویمی عبری، اسلامی و چینی نیز در کشورهای مربوطه به طور گسترده استفاده می‌شوند.
تقویم شمسی، همچنین به عنوان تقویم ایرانی شناخته می‌شود، یک تقویم خورشیدی است که در ایران و افغانستان استفاده می‌شود. این تقویم در دوران سلجوقیان در قرن 11 میلادی به کار گرفته شد و بر اساس طول سال خورشیدی است که 12 ماه با طول متفاوت دارد. اولین روز سال در تقویم شمسی در معادل تابستانی، معمولا در حدود ۲۱ مارس است.
تقویم گریگوری، یک تقویم خورشیدی است که برای مقاصد مدنی در سراسر جهان استفاده می‌شود. این تقویم در سال ۱۵۸۲ توسط پاپ گرگوری سیزدهم معرفی شد تا تقویم ژولیوس را جایگزین کند. تقویم گریگوری ۳۶۵ روز دارد، به جز سال‌های کبیسه که یک روز اضافه دارند، و پراستفاده‌ترین سیستم تقویمی در جهان است.
تقویم مذهبی یک سیستم برای سازماندهی و یادآوری رویدادها و مراسمات مهم در یک سنت مذهبی خاص است.
معمولا شامل روزهای مقدس، جشن‌ها و رسوم مهمی است که در طول سال به شکلی مشاهده می‌شود، معمولاً بر اساس دوره‌های خورشیدی یا قمری.
نمونه‌هایی از تقویم مذهبی شامل تقویم هجری قمری اسلامی، تقویم یهودی و تقویم لیتورژیک مسیحی می‌باشد.
تقویم ملی یک سیستم برای سازماندهی و یادآوری رویدادها و مراسمات مهم در یک کشور خاص است.
معمولا شامل تاریخچه‌های مهم، تعطیلات ملی و سایر جشن‌های فرهنگی است که توسط دولت تأیید شده یا توسط جمعیت به طور گسترده‌ای مشاهده می‌شود.
نمونه‌هایی از تقویم ملی شامل تقویم گرگوری که در بسیاری از کشورهای غربی استفاده می‌شود، و همچنین تقویم‌های سنتی مختلفی که در بخش‌های مختلف جهان استفاده می‌شود می‌باشد.
تقویم مالی یک سیستم است که توسط سازمان‌ها برای ردیابی و مدیریت عملیات مالی خود استفاده می‌شود.
معمولاً شامل دوره 12 ماهه است که نیازمندی‌های مالی سازمان را پوشش می‌دهد و نیاز به هم‌ترازی با سال شمسی ندارد. این تقویم برای اهداف بودجه‌بندی، حسابداری و گزارشگیری مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تقویم مالی می‌تواند بین سازمان‌ها متفاوت باشد، برخی از آنها از 1 ژانویه شروع می‌شوند و برخی دیگر از تاریخ دیگری بر اساس نیازهای تجاری خود.
قالب‌های تقویم به انواع طرح‌ها و طرز چیدمان فیزیکی تقویم اشاره دارند. رایج‌ترین قالب‌های تقویم شامل تقویم دیواری، تقویم رومیزی، تقویم جیبی و تقویم دیجیتالی هستند. هر قالب دارای ویژگی‌ها و مزایای منحصر به فردی است، مانند قابلیت حمل و نقل، قابلیت مشاهده، گزینه‌های سفارشی سازی و قابلیت شامل کردن انواع مختلف اطلاعات، مانند تصاویر و یادداشت‌ها. انتخاب قالب مناسب بستگی به سلیقه شخصی، همچنین مصرف و محل مورد نظر تقویم دارد.